Η ταχύτητα της ιστοσελίδας σας μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στην επιτυχία της επιχείρησής σας. Ένας ιστότοπος αργής φόρτωσης μπορεί να απογοητεύσει τους πελάτες και μπορεί επίσης να οδηγήσει σε χαμηλότερη κατάταξη στις μηχανές αναζήτησης. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να κατανοήσετε τον αντίκτυπο που έχει ο server σας στην ταχύτητα του site σας.
Από την τοποθεσία του διακομιστή έως τον λανθάνοντα χρόνο δικτύου (latecy), υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη ταχύτητα φόρτωσης του wesbsite σας. Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε τον αντίκτυπο που έχει ένας server στην ταχύτητα του ιστότοπου ή του eshop σας και θα παρέχουμε συμβουλές για τη βελτιστοποίηση του από άποψη ταχύτητας.
Περιεχόμενα άρθρου για το hosting
Τι είναι ένας Server ή αλλιώς το Hosting?
Ο Server ή αλλιώς το Hosting είναι ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη διατήρηση της απόδοσης ενός ιστότοπου και τη διασφάλιση γρήγορης ταχύτητας του . Ο server είναι ένας υπολογιστής ή ένα πρόγραμμα υπολογιστή που χρησιμοποιείται για την αποθήκευση ιστοσελίδων, εικόνων και άλλων δεδομένων που βρίσκονται στο web. Βοηθά επίσης στη διαχείριση της επισκεψιμότητας σε μια ιστοσελίδα. Η φιλοξενία είναι μια υπηρεσία που παρέχει χώρο στο διαδίκτυο για ένα site. Αυτή η υπηρεσία παρέχεται συνήθως από μια εταιρεία φιλοξενίας με το ανάλογο κόστος.
Όταν ένας επισκέπτης επισκέπτεται έναν ιστότοπο, το αίτημά του αποστέλλεται στο server της εταιρείας φιλοξενίας. Στη συνέχεια, ο server παραδίδει την ιστοσελίδα που ζητήθηκε στον υπολογιστή, το tablet ή το smartphone του επισκέπτη. Ο διακομιστής και η φιλοξενία είναι υπεύθυνοι για την ταχύτητα της ιστοσελίδας. Εάν ο ιστότοπος φιλοξενείται σε αργό και ξεπερασμένο διακομιστή, η ταχύτητα του ιστότοπου επηρεάζεται και η ιστοσελίδα θα είναι αργή.
Για παράδειγμα, φανταστείτε ότι ένας ιστότοπος φιλοξενείται σε έναν διακομιστή με περιορισμένο αριθμό πόρων. Αυτό θα κάνει τον ιστότοπο να καθυστερήσει να φορτώσει, καθώς ο διακομιστής δεν είναι σε θέση να επεξεργαστεί τα αιτήματα έγκαιρα. Από την άλλη πλευρά, εάν ο ιστότοπος φιλοξενείται σε διακομιστή με επαρκείς πόρους, ο ιστότοπος θα είναι πολύ πιο γρήγορος και η εμπειρία του χρήστη θα βελτιωθεί.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη σχέση μεταξύ διακομιστή και φιλοξενίας, καθώς μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ταχύτητα του ιστότοπου και στην εμπειρία του χρήστη. Η επένδυση σε αξιόπιστες και ασφαλείς υπηρεσίες φιλοξενίας μπορεί να σας βοηθήσει να διασφαλίσετε ότι ο ιστότοπός σας λειτουργεί ομαλά και ότι οι επισκέπτες σας έχουν μια καλή εμπειρία. Επιπλέον, η ύπαρξη ενός καλού παρόχου φιλοξενίας μπορεί να βοηθήσει στην προστασία του ιστότοπού σας από πιθανές επιθέσεις στον κυβερνοχώρο.
Τι αντίκτυπο έχουν ο διακομιστής και το hosting στην ταχύτητα του ιστότοπου;
Η ταχύτητα του ιστότοπου είναι ένα κρίσιμο στοιχείο της απόδοσης του ιστότοπου και η ποιότητα του διακομιστή και της φιλοξενίας ενός website έχει σημαντικό αντίκτυπο σε αυτό. Εάν μια ιστοσελίδα φιλοξενείται σε hosting κακής ποιότητας, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για την επεξεργασία του αιτήματος, με αποτέλεσμα πιο αργούς χρόνους φόρτωσης της σελίδας και μια εμπειρία χρήστη που μπορεί να είναι απογοητευτική. Από την άλλη πλευρά, οι ιστότοποι που φιλοξενούνται σε διακομιστές υψηλής ποιότητας θα ανταποκρίνονται γρήγορα, δίνοντας στους χρήστες μια ομαλή εμπειρία.
Εκτός από την ταχύτητα του διακομιστή, η φυσική τοποθεσία του διακομιστή μπορεί επίσης να επηρεάσει την ταχύτητα του ιστότοπου. Όσο πιο μακριά είναι ο διακομιστής από τον χρήστη, τόσο περισσότερος χρόνος θα χρειαστεί για την επεξεργασία του αιτήματος. Κατά την επιλογή ενός παρόχου φιλοξενίας, είναι σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι ο διακομιστής βρίσκεται κοντά στην πλειονότητα των χρηστών του ιστότοπου, έτσι ώστε το αίτημα να διεκπεραιώνεται γρήγορα. Για παράδειγμα σε μια ιστοσελίδα στην Ελλάδα δεν πρέπει να έχουμε server στην Αμερική και το αντίστροφο. Φυσικά υπάρχουν λύσεις εφόσον θέλουμε κάτι τέτοιο τα λεγόμενα CDN αλλά το best practice είναι αυτό που αναφέραμε παραπάνω.
Τέλος, η ποιότητα του ίδιου του hosting επηρεάζει επίσης την ταχύτητα του ιστότοπου. Εάν ένας ιστότοπος φιλοξενείται σε έναν shared hosting, για παράδειγμα, μπορεί να ανταγωνίζεται για πόρους με άλλους ιστότοπους στον διακομιστή. Αυτό μπορεί να επιβραδύνει τους χρόνους φόρτωσης ή να προκαλέσει άλλα προβλήματα απόδοσης. Οι Dedicated servers και τα VPS, από την άλλη πλευρά, είναι αφιερωμένοι σε έναν μόνο ιστότοπο, διασφαλίζοντας ότι η ιστοσελίδα έχει πρόσβαση σε όλους τους πόρους του διακομιστή. Φυσικά όλα έχουν να κάνουν με τη τιμή του καθενός αφού το shared hosting είναι πολύ φθηνό π.χ. 120 ευρώ τον χρόνο ενώ ένας VPS ή ένας DEDICATED SERVER μπορεί να κοστίζουν 1000αδες ευρώ ανάλογα με τις προδιαγραφές τους. Δεν υπάρχει καλό ή κακό αλλά οι απαιτήσεις της κάθε ιστοσελίδας αφού για ιστοσελίδες χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις θα μπορούσε ένα καλό shared hosting όχι υπερφορτομένο να αποτελέσει μια λύση. Πιο αναλυτικά
Shared Hosting
Μια επιλογή που πρέπει να λάβετε υπόψη κατά την επιλογή ενός διακομιστή και ενός προγράμματος φιλοξενίας είναι η κοινή φιλοξενία. Αυτός ο τύπος φιλοξενίας είναι συνήθως ο πιο προσιτός επειδή οι χρήστες μοιράζονται τον ίδιο διακομιστή, καθιστώντας το κόστος λειτουργίας του διακομιστή και τη φιλοξενία πιο οικονομικό. Ωστόσο, όταν ένας διακομιστής κοινοποιείται με άλλους χρήστες, μπορεί να επηρεάσει την ταχύτητα του ιστότοπου. Καθώς ο διακομιστής είναι κοινόχρηστος με άλλους ιστότοπους, μερικές φορές μπορεί να καθυστερήσει να ανταποκριθεί σε αιτήματα και να μην μπορεί να αντιμετωπίσει μεγάλες ποσότητες επισκεψιμότητας. Για την καταπολέμηση αυτού του ζητήματος, είναι σημαντικό να επιλέξετε έναν πάροχο φιλοξενίας που προσφέρει καλή απόδοση, καθώς και άλλα οφέλη, όπως επεκτασιμότητα, ασφάλεια και αξιόπιστη εξυπηρέτηση πελατών.
VPS Hosting
Η φιλοξενία VPS (εικονικός ιδιωτικός διακομιστής) μπορεί να είναι μια εξαιρετική λύση για όσους θέλουν να εξισορροπήσουν την ισχυρή φιλοξενία με την εξοικονόμηση κόστους. Η φιλοξενία VPS περιλαμβάνει το διαχωρισμό ενός ενιαίου φυσικού διακομιστή σε πολλούς εικονικούς διακομιστές, με κάθε κατανομή να έχει το δικό της λειτουργικό σύστημα, εφαρμογές και πόρους. Η φιλοξενία VPS προσφέρει ένα αποκλειστικό περιβάλλον που μπορεί να προσαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό, επιτρέποντας στους οργανισμούς να επιτύχουν καλύτερες επιδόσεις από ό,τι με την κοινή φιλοξενία. Όπως και με την κοινή φιλοξενία, η ταχύτητα τοποθεσίας ενός περιβάλλοντος φιλοξενίας VPS εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους πόρους που διατίθενται σε κάθε μεμονωμένο διακομιστή, καθώς και από το υλικό. Μια λύση φιλοξενίας VPS μπορεί να προσφέρει ταχύτερη φόρτωση σελίδων και βελτιωμένη εμπειρία χρήστη, με αποτέλεσμα τη συνολική βελτίωση της ταχύτητας του ιστότοπου. Το προτείνουμε σε eshop και ιστοσελίδες με “μέτριες απαιτήσεις” και επισκεψημότητα.
Dedicated Server Hosting
Είναι ένας τύπος λύσης φιλοξενίας που παρέχει έναν ολόκληρο διακομιστή σε έναν μόνο πελάτη. Αυτός ο τύπος φιλοξενίας χρησιμοποιείται συχνά από επιχειρήσεις ή ιστότοπους που έχουν μεγάλη επισκεψιμότητα. Η φιλοξενία αποκλειστικού διακομιστή μπορεί να είναι μια εξαιρετική λύση για ιστότοπους που πρέπει να εκτελούν μη τυπικά προγράμματα ή έχουν μεγάλο αριθμό χρηστών. Επειδή οι πόροι του διακομιστή είναι αφιερωμένοι στον πελάτη, ο ιστότοπος θα έχει μεγαλύτερη ταχύτητα τοποθεσίας από ό,τι αν φιλοξενούνταν σε κοινόχρηστο διακομιστή. Επιπλέον, οι πελάτες θα έχουν περισσότερο έλεγχο στο περιβάλλον διακομιστή, επιτρέποντάς τους να ρυθμίσουν τις παραμέτρους του διακομιστή στις συγκεκριμένες ανάγκες τους.
Πώς να βελτιστοποιήσετε τον αντίκτυπο που έχει ο διακομιστής και το hosting για καλύτερη ταχύτητα της ιστοσελίδας σας
Για τους κατόχους ιστοτόπων και eshop, η επίτευξη της καλύτερης δυνατής ταχύτητας ιστότοπου είναι απαραίτητη. Η ταχύτητα του site επηρεάζει την ικανοποίηση των χρηστών, την κατάταξη στις μηχανές αναζήτησης και, τελικά, τις πωλήσεις. Για να διασφαλίσετε ότι η απόδοση του ιστότοπού σας είναι βελτιστοποιημένη, είναι σημαντικό να κατανοήσετε πώς οι ρυθμίσεις διακομιστή και φιλοξενίας μπορούν να επηρεάσουν την ταχύτητα του ιστότοπου.
Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για τη βελτιστοποίηση των ρυθμίσεων διακομιστή και φιλοξενίας για τη βελτίωση της ταχύτητας του ιστότοπου είναι να αναζητήσετε τρόπους μείωσης της καθυστέρησης του server (latecy). Η καθυστέρηση είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να ταξιδέψουν τα δεδομένα από τον διακομιστή στη συσκευή χρήστη. Συνήθως μετριέται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου (ms). Η μείωση του λανθάνοντος χρόνου μπορεί να γίνει με τη βελτίωση του υλικού διακομιστή, τη διαμόρφωση του διακομιστή για απόδοση και τη χρήση ενός CDN.
Για να βελτιωθεί το υλικό του διακομιστή, ο διακομιστής θα πρέπει να είναι εξοπλισμένος με CPU υψηλής ταχύτητας, αρκετή μνήμη RAM, γρήγορo σύστημα αποθήκευσης και ισχυρή σύνδεση δικτύου. Αυτές οι αναβαθμίσεις μπορούν να μειώσουν το χρόνο που απαιτείται για την επεξεργασία των αιτημάτων. Εάν ένα website απαιτεί μεγάλο όγκο επεξεργασίας δεδομένων, τότε θα πρέπει να διατεθούν ειδικοί πόροι για να διασφαλιστεί ότι το αίτημα διεκπεραιώνεται όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Οι ρυθμίσεις του server παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της απόδοσης του ιστότοπου. Οι ρυθμίσεις θα πρέπει να βελτιστοποιηθούν για να μειωθεί ο χρόνος που απαιτείται για την επεξεργασία των αιτημάτων και να βελτιωθεί η προσωρινή αποθήκευση. Η διαμόρφωση ρυθμίσεων όπως το Apache, το Nginx, Litespeed και η PHP μπορεί να βοηθήσει να γίνει ο διακομιστής ιστού πιο γρήγορος. Η χρήση της προσωρινής αποθήκευσης, όπως η προσωρινή αποθήκευση σελίδων (page caching) και η προσωρινή αποθήκευση αντικειμένων (object caching), μπορεί να βελτιώσει περαιτέρω τους χρόνους φόρτωσης, αποθηκεύοντας στατικές εκδόσεις ιστοσελίδων. Στη Webmate τα τελευταία χρόνια έχουμε επενδύσει σε litespeed server που μαζί με το wordpress που χρησιμοποιούμε ευρέως έχουν τη καλύτερη απόδοση σύμφωνα με τις μετρήσεις.
Ένας άλλος τρόπος για να βελτιστοποιήσετε τις ρυθμίσεις διακομιστή για τη μείωση του λανθάνοντος χρόνου είναι χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο παράδοσης περιεχομένου (CDN) που αναφέραμε και παραπάνω.
Τι είναι το CDN
Το CDN είναι ένα δίκτυο διακομιστών μεσολάβησης που βρίσκονται σε όλο τον κόσμο και αποθηκεύουν στατικό περιεχόμενο, όπως εικόνες και βίντεο. Όταν ένας χρήστης επισκέπτεται έναν ιστότοπο, το περιεχόμενο παραδίδεται από τον πλησιέστερο διακομιστή μεσολάβησης, μειώνοντας τον χρόνο που χρειάζεται για την παράδοση του περιεχομένου. Στην ουσία ειναι ενδιάμεσοι server ανα τον κόσμο που δίνουν πιο γρήγορα περιεχόμενο για την ιστοσελίδα σας.
6 Βήματα που πρέπει να προσέξετε για να έχετε ένα γρήγορο server και γρήγορη ιστοσελίδα
Επιλέξτε μια κατάλληλη τοποθεσία για το server σας
Όσον αφορά τη φιλοξενία και τον διακομιστή το αναφέραμε και παραπάνω, η τοποθεσία του διακομιστή μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ταχύτητα τοποθεσίας του ιστότοπού σας. Όσο πιο κοντά βρίσκεται ο server στην πλειονότητα των επισκεπτών του ιστότοπού σας, τόσο μικρότερος λανθάνων χρόνος (latecy) και ταχύτερη φόρτωση θα έχει το site σας. Για παράδειγμα, εάν ο ιστότοπός σας χρησιμοποιείται κυρίως από άτομα στις ΗΠΑ, ένας διακομιστής φιλοξενίας στις ΗΠΑ θα είναι πολύ πιο γρήγορος από έναν που βρίσκεται στην Ευρώπη ή την Ασία. Εάν ο ιστότοπός σας χρησιμοποιείται διεθνώς, τότε μπορείτε να επιλέξετε έναν πάροχο φιλοξενίας με πολλούς διακομιστές που βρίσκονται σε διάφορες περιοχές για την εξυπηρέτηση των χρηστών στις αντίστοιχες χώρες τους.
Επιλέξτε τον σωστό τύπο server
Ο τύπος διακομιστή στον οποίο φιλοξενείται ο ιστότοπός σας θα καθορίσει την ποσότητα των διαθέσιμων πόρων, όπως η διαθέσιμη μνήμη RAM, η CPU και ο χώρος στο δίσκο. Ανάλογα με τις ανάγκες σας, μπορεί να θέλετε να επιλέξετε έναν κοινόχρηστο διακομιστή (shared hosting) , έναν dedicated server ή έναν εικονικό ιδιωτικό διακομιστή (VPS). Ένας κοινός διακομιστής είναι οικονομικός, αλλά παρέχει λιγότερους πόρους, ενώ ένας αποκλειστικός διακομιστής σάς παρέχει πλήρη έλεγχο, αν και είναι πιο ακριβός. Ένα VPS είναι μια μέση λύση, με τους πόρους ενός αποκλειστικού διακομιστή αλλά σε πιο προσιτή τιμή.
Ελαχιστοποιήστε τον αριθμό των αιτημάτων διακομιστή
Όταν σχεδιάζετε έναν ιστότοπο, είναι σημαντικό να λάβετε υπόψη τον αριθμό των αιτημάτων που πρέπει να κάνει ο διακομιστής σας για να τον εξυπηρετήσει. Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε αίτημα απαιτεί χρόνο και η μείωση του αριθμού των αιτημάτων μπορεί να βελτιώσει την ταχύτητα του ιστότοπού σας. Τα κοινά αιτήματα που γίνονται από διακομιστές περιλαμβάνουν αρχεία HTML, εικόνες, σενάρια και άλλους πόρους. Για να μειώσετε τα αιτήματα διακομιστή, προσπαθήστε να διατηρήσετε τα αρχεία σας όσο το δυνατόν μικρότερα για να μειώσετε τον χρόνο λήψης. Επίσης, προσπαθήστε να βελτιστοποιήσετε και να συμπιέσετε τις εικόνες σας. Τέλος, βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε προσωρινή αποθήκευση για να μειώσετε τον αριθμό των αιτημάτων που χρειάζεται να χειριστεί ο διακομιστής σας. Σε αυτό το κομμάτι παίζει ρόλο η εμπειρία του κατασκευαστή της ιστοσελίδας σας και η σωστή ανάλυση δεδομένων.
Χρήση δικτύου παράδοσης περιεχομένου (CDN)
Οι ιστότοποι με μεγάλο όγκο χρηστών που έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενό τους συχνά βλέπουν σημαντική βελτίωση στην ταχύτητα του ιστότοπου όταν χρησιμοποιούν ένα Δίκτυο Παράδοσης Περιεχομένου (CDN). Τα CDN παρέχουν γρήγορη πρόσβαση σε ιστοσελίδες και αρχεία χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο παγκόσμιων διακομιστών που βρίσκονται σε πολλές τοποθεσίες. Τα αρχεία μεταφέρονται στον διακομιστή που βρίσκεται πιο κοντά στη γεωγραφική θέση του χρήστη, με αποτέλεσμα ταχύτερους χρόνους φόρτωσης. Ένα CDN μπορεί επίσης να παρέχει βελτιωμένη ασφάλεια αποκλείοντας τυχόν κακόβουλες επιθέσεις από διαφορετικές τοποθεσίες.
Προσωρινή αποθήκευση και συμπίεση ( Caching & Compression)
Η προσωρινή αποθήκευση αποθηκεύει ένα αντίγραφο του περιεχομένου ενός ιστότοπου, συμπεριλαμβανομένων HTML, JavaScript και φύλλων στυλ. Όταν ένας χρήστης επισκέπτεται τον ιστότοπο, η προσωρινά αποθηκευμένη έκδοση παραδίδεται στον χρήστη αντί να αναδημιουργηθεί ο ιστότοπος από την αρχή, μειώνοντας τον χρόνο φόρτωσης του ιστότοπου. Η συμπίεση λειτουργεί μειώνοντας το μέγεθος των αρχείων που αποστέλλονται στο πρόγραμμα περιήγησης του χρήστη. Αυτό βελτιώνει επίσης την ταχύτητα του ιστότοπου επιτρέποντας στους χρήστες να έχουν πιο γρήγορη πρόσβαση στο περιεχόμενο. Τόσο η προσωρινή αποθήκευση όσο και η συμπίεση μπορούν να εφαρμοστούν από την πλευρά του διακομιστή και θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη βελτιστοποίηση της απόδοσης του ιστότοπού σας
Βελτιστοποίηση της απόδοσης της βάσης δεδομένων
Οι βάσεις δεδομένων χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση δεδομένων και την επεξεργασία αιτημάτων, οπότε όταν δεν έχουν βελτιστοποιηθεί καλά, μπορούν να επιβραδύνουν τον ιστότοπο. Για να μεγιστοποιήσετε την ταχύτητα του ιστότοπου, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να γίνουν. Πρώτα, κρατήστε τη βάση δεδομένων μικρή. Αυτό σημαίνει την αφαίρεση τυχόν περιττών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των παλιών καταχωρήσεων που δεν χρειάζονται πλέον. Δεύτερον, δημιουργήστε ευρετήρια και ευρετήρια των πινάκων που χρησιμοποιούνται περισσότερο. Αυτό θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της ανάκτησης δεδομένων και ερωτημάτων. Τρίτον, χρησιμοποιήστε την προσωρινή αποθήκευση όποτε είναι δυνατόν για να ελαχιστοποιήσετε την επιβάρυνση των επαναλαμβανόμενων ερωτημάτων. Τέλος, αναλύστε τη βάση δεδομένων για τυχόν σημεία συμφόρησης (space bottlenecks), προκειμένου να βεβαιωθείτε ότι είναι διαθέσιμοι οι απαραίτητοι πόροι. Αφιερώνοντας χρόνο για τη βελτιστοποίηση της βάσης δεδομένων, οι ιδιοκτήτες websites μπορούν να βελτιώσουν δραματικά τη συνολική απόδοση του ιστότοπού τους.
Διαλέξτε τον σωστό server για εσάς
Συμπερασματικά, οποιοσδήποτε έχει μια ιστοσελίδα θα πρέπει να έχει επιλέξει το κατάλληλο hosting με βάση τις ανάγκες του αφού η ταχύτητα της ιστοσελίδας του επηρεάζεται σημαντικά από αυτό. Από τον τύπο του διακομιστή και τη φιλοξενία μέχρι την τοποθεσία και το εύρος ζώνης, η επιλογή των σωστών επιλογών μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ταχύτητα ενός ιστότοπου. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας προσωρινή αποθήκευση και συμπίεση, ελαχιστοποιώντας τον αριθμό των αιτημάτων και βελτιστοποιώντας την απόδοση της βάσης δεδομένων, οι ιδιοκτήτες ιστοτόπων μπορούν να βελτιώσουν περαιτέρω την ταχύτητα του ιστότοπού τους. Τελικά, η κατανόηση και η βελτιστοποίηση του αντίκτυπου του διακομιστή και της φιλοξενίας στην ταχύτητα του ιστότοπου δεν είναι μόνο επωφελής για τον ιδιοκτήτη του ιστότοπου, αλλά μπορεί επίσης να βελτιώσει την εμπειρία χρήστη του ιστότοπου κάτι που είναι φυσικά και το ζητούμενο.
Αφήστε ένα σχόλιο